Cù Lao Năng Gù: Trở về lòng đất mẹ

Huỳnh Ái Chủng (1928-2017)

Anh tôi sinh năm Mậu Thìn, nhưng không rõ vì sao cha tôi để đến cuối năm sau mới làm khai sinh. Do đó trên giấy khai sanh ghi sanh ngày 1 tháng 12 năm 1929.

Nghe gia đình kể lại, anh tôi là cháu trai đầu tiên của bà nội cũng như bà ngoại, nên được cả hai bà thương yêu, lên 3 bà nội vẫn ẳm bồng khi đi chơi hàng xóm, lớn lên đi học ở trường tỉnh Long Xuyên, mỗi lần vào Bờ Ao thăm bà ngoại, bà ngoại cho cả xâu tiền để ăn bánh.

Anh Hai và chị Ba tôi

Anh tôi thi rớt bằng Tiểu học, về ở nhà, sau đó cuộc Cách mạng mùa thu nổ ra, anh có theo bộ đội vài tháng. Trở về nhà anh đi học dệt ở Chợ Mới, khi thành thạo tay nghề, anh về nhà, thân phụ tôi đóng khung dệt, anh dệt vải ta, dệt lãnh Mỹ A, dệt khăn mouchoir. Sau đó vải sợi được nhập cảng, thành phẩm anh dệt ra bán không chạy, nên anh bỏ nghề dệt, lấy ngôi trường làng, cùng với người bạn mở lớp dạy tư.

Anh tôi dạy học được vài tháng, có người chị có chông người Pháp ở Hà Nội, về quê thăm mẹ, anh tôi trốn gia đình theo chị ấy lên Sàigòn, chị ấy gửi anh tôi cho người chị của chị ấy, nhờ đó có chỗ ngủ nghỉ, ăn ngày 2 bữa. Muốn có tiền xài, anh tôi phải đi gánh nước mướn, mỗi đôi được 5 xu.

Sống như thế được vài tháng, chắc do chú tôi giới thiệu, anh tôi được vào làm cho nhà thuốc Nhành Mai, thời đó nhà thuốc nầy danh tiếng với Thuốc Dưỡng Thai hiệu Nhành Mai và Thuốc Dán hiệu Con Rắn, có địa chỉ 36 Sabouraine, sau đổi thành Tạ Thu Thâu, nay là đường Lưu Văn Lang, ở cửa Đông chợ Bến Thành, được ông bà chủ Nguyễn Văn Lượng cho trú ngụ luôn tại đây, ăn cơm quán.

Ban ngày anh tôi làm cho nhà thuốc, ban đêm anh tôi đi học thêm về kế toán ở trường nhà kiếng, là cái nhà có những tấm kiếng làm tường, gần cửa ra vào Vườn Tao Đàn, nằm trên đường Lê Văn Duyệt, nay là Cách Mạng Tháng 8, cơ sở đó sau thuộc Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt Nam.

Anh tôi có bằng kế toán của Trường nhà kiếng, tiếp tục làm cho nhà thuốc Nhành Mai một thời gian, rồi xin vào làm cho Ngân Hàng Quôc Gia, ở Bến Chương Dương, Sàigòn. Sau đó, anh tôi đi làm cho đồn điên Cao su Mimot, bên Cambodge.

Năm 1953, anh tôi bị động viên vì chiến trường Điên Biên Phủ, nên trốn lính mua vé tàu đi sang Pháp. Năm đó, có hai sự kiện đáng nhớ, có cô Quờn ở Khánh Hội vì ghen đốt chồng, đồng bạc Đông Dương bị sụt giá so với đồng France. Sự kiện nầy làm cho anh tôi đặt chân lên thành phố cảng Marseille không tiền, ngày ăn bánh mì, uống nước fountaine, tối đi lang thang.

Cuối cùng anh tôi tìm được chân thủy thủ, vừa làm vừa học thêm.

Khoảng năm 1955, anh tôi lập gia đình với một phụ nữ người bản xứ, ở thành phố Avignon, rồi họ có đứa con gái đầu lòng, nhưng do anh tôi tánh tình nghiêm khắc, nên họ chia tay, anh tôi lên Paris lập nghiệp.

Chị dâu tôi: Marie Josephe France Dumain

Anh làm Kế toán trưởng kiêm Trưởng phòng nhân viên cho nhà in J. Beutier rồi về hưu vào thập niên 1980, anh tôi có nhà ở vùng Ivry Sur Seine. Từ giữa thập niên 1990, anh tôi về Việt Nam mua đất cất nhà ở Bình Tân, mua nhà ở Đà Lạt, nhà ở Bình Tân nhằm giúp cho con cháu ở quê lên Sàigòn học có nơi trú ngụ, nhà ở Đà Lạt để khi cần lên đó nghỉ dưỡng.

Con gái anh tôi: Verinique Catherine Francaise Huynh

Con gái anh tôi, sau khi tốt nghiệp đại học ở Paris, trở về quê lập gia đình, có một đứa con trai, nó đã tốt nghiệp đại học, đã đi làm. Nay sống ở New-York

Cháu ngoại anh tôi: Julien Pouchon

Khoảng 10 năm trước, con gái anh tôi bị tai biến mạch máu não, sau khi điều trị có thể đi lại, nói chuyện từng tiếng một, rồi cháu đã qua đời vào năm 2015, theo ước muốn, cháu đã hiến thân xác của mình.

Con gái anh tôi

Sau khi con gái mất, anh tôi bán căn nhà ở Bình Tân, tiền bán nhà đó cho người thân, còn căn nhà ở Đà Lạt cho các cháu, con của người anh kế tôi, anh ấy đã mất cũng vì tai biến mạch máu não.

Gần đây anh tôi bệnh phải điều trị ở bệnh viện Pierre et Marie Curie, rồi bệnh viện quân đội Pháp, cuối cùng anh vào nằm ở Hôpital Chales-Foix. Tại đây, vào tháng 7-2017, tôi có sang Paris vào bệnh viện thăm anh, anh vẫn tỉnh táo, chuyện trò với tôi, bảo tôi lục tìm những tờ giấy bạc 500 Euros, để đem ra Banque De France đổi ra tiền khác, vì đến cuối năm nay Cộng đồng Âu Châu không còn xài tiền nầy nữa, anh bảo tôi lục tìm mấy cái đồng hồ Patek Philippe của anh, để anh nhờ bạn đem sang Hồng Kông sửa chữa, anh cũng nhờ tôi tìm gom những đồng tiền vàng 37.5gr để lại một chỗ.

Anh cho tôi biết, anh bị ung thư phổi nhưng đã chữa trị hết rồi, hiện anh đang bị 3 đốt xương sống cuối cùng làm cho đau khó tả, một đốt đã được bệnh viện quân đội đắp vá lại, 2 đốt kia mới bộc phát, không có cách chữa trị, chỉ uống morphine để giảm đau mà thôi.

Trong thời gian tôi tới thăm ở bệnh viện, anh có gọi người nhân viên cũ tới, anh hỏi thăm vì cô ta nuôi bà mẹ bị ung thư, cô ta cho biết mẹ cô ta mất sau 5 năm bệnh, đã uống morphine tới liều 125mg. Trong khi đó, bệnh ung thư của anh tôi mới 2 năm đã chữa xong rồi, còn thuốc chỉ mới uống sáng 10mg, chiều 15mg, tổng cộng là 25mg. Cho nên anh tôi nghĩ thời gian và liều lượng uống thuốc morphine anh còn sống vài năm nữa.

Tôi trở về Mỹ ngày 19-7 thì hôm sau anh tôi xin và được xuất viện về nhà vì anh thấy nằm trong bệnh viện chỉ có uống thuốc, không chữa trị chi cả, nhưng thức ăn của bệnh viện anh không ăn được, hy vọng về nhà sẽ ăn được ngon miệng.

Đôi ba ngày anh tôi và tôi vẫn email cho nhau, ngày 10-9-2017, tôi được email anh cho biết ăn không được, ngày 11-9-2017, tôi email cho anh hỏi đã có giường nằm như của bệnh viện, do cơ quan ở quận hứa sẽ mang tới cho anh nằm được thoải mái hơn.

Không thấy anh tôi trả lời, ngày 16-9-2017, tôi lại gửi email hỏi anh có ăn được, ngủ được không? Đêm đó, vào lúc 4 giờ sáng ngày 17-9-2017, tôi được điện thoại tù Paris báo cho biết anh tôi đã mất rồi.

Tôi tức tốc mua vé máy bay đi về trong tuần, sáng mua vé, chiều đi, đến 8 giờ sáng hôm sau tới phi trường Charle De Gaules. Đến nhà anh tôi không vào nhà được, vì chị dâu đi lo giấy tờ, chị bảo tôi tìm bạn bè hay khách sạn ở tạm.

Chị dâu của tôi: Vong Kim Hồng

Tôi tìm đến nhà người chú vợ ở Bures sur Yvette ở mấy ngày, rồi lấy khách sạn Le Baron, 76 Avenue de Choisy 75013 Paris, gần khu chợ người Việt, cho đến đêm Thứ Năm 21-9-2017, chị dâu mới đón tôi về nhà.

Hôm sau Thứ Sáu 22-9, chúng tôi được phép vào Instutut Medico Legal (Viện Pháp Y) tại số 2 Voie Mazas, 75012 Paris, để thăm xác anh tôi, vì ngày Thứ Bảy 23-9-2017, tôi phải rời Paris trở về Mỹ, cũng vì tôi nghĩ rằng tang lễ sẽ làm nhanh chóng, nên tôi chỉ mang theo thuốc uống hàng ngày đủ dùng trong tuần lễ.

Nơi đây, nhân viên ăn mặc rất lịch sự tiếp đón chúng tôi, họ cho biết không được phép sờ mó vào xác chết, không được chụp ảnh.

Khi vào trong phòng đó, có một bức tường cao chừng 1 thước ngăn đôi căn phòng, chúng tôi đứng bên nầy nhìn sang bên kia, xác anh tôi được đặt nằm xuôi theo bức tường, phủ kín từ cổ xuống chân với tấm drap trắng. Tôi nhìn rõ mặt anh tôi không thay đổi, như những ngày nằm ở bệnh viện Charles-Foix, tóc dài hơn, sắc mặt tuy không hồng hào nhưng cũng không tái nhiều. Tự dưng tôi bị cảm xúc thương yêu ập tới, tôi không thể ngăn dòng lệ, vì biết rằng sẽ chẳng bao giờ còn gặp lại nhau. Hôm 18-7 là ngày sau cùng, gặp nhau ở bệnh viện, tôi đã linh cảm, đó là những giờ phút sau cùng anh em còn gặp nhau, cho nên tôi đã nán ở lại cho đến hết giờ thăm viếng.

Thân xác anh tôi nằm đó, anh đã rời bỏ chốn trần ai nầy, anh đã để lại trong tôi hình ảnh, tình cảm một người anh tuyệt vời. Năm 13 tuổi, tôi đã mồ côi, anh thay cha mẹ, thay chú thím nuôi cho tôi ăn học những năm học đại học, vùa giúp những khi khốn khó, vì anh thương tôi nhất trong 6 anh em.

Ngày 23-9-2017, tôi trở về Mỹ, cho đến Chủ nhật 2 tháng 10 năm 2017, gia đình mới cử hành tang lễ cho anh tôi tại nhà quàn, có thỉnh 2 ni cô ở chùa Linh Sơn đến tụng kinh, sau đó hỏa táng.

Linh vị anh tôi được đặt trong phòng thờ những người quá vãng tại chùa Linh Sơn, để được tụng kinh Cầu siêu cho đến lễ chung thất.

Ngày 10-12-2017, một người cháu gái của chị dâu tôi, mang bình tro cốt từ Paris về Việt Nam, bình tro cốt được mang về nhà quê, nơi chúng tôi được sinh ra và lớn lên tại đây, cho đến khi lập thân thì mỗi người đi mỗi nơi, thỉnh thoảng giỗ chạp mới quay về.